انگور، میوه‌ای است که در سرتاسر جهان گسترش پیدا کرده و بخش قابل توجهی از غذای مردم دنیا را به خود اختصاص داده است.

همچنین در قرآن مجید نام این میوه، یازده مرتبه ذکر شده است. آیات قرآن بر این نکته تأکید دارند که انسان باید از غذاهای نباتی و حیوانی استفاده کند. در این مقاله، به بررسی خواص طبی و تغذیه‌ای انگور از دیدگاه قرآن و طب اسلامی ایرانی خواهیم پرداخت. علاوه بر این موارد، برخی از جنبه‌های اعجاز علمی قرآن، به ویژه اسرار نهفته در میوه‌های قرآنی مانند انگور را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

خواص انگور

انگور، یکی از مهم‌ترین میوه‌هایی است که از زمان‌ قدیم، مورد استفاده انسان قرار گرفته است. به‌طور کلی، نظرات متفاوتی در مورد قدمت میوه انگور وجود دارد. برخی معتقدند که انگور، قبل از پیدایش غلات، مورد استفاده قرار گرفته است. در کتب اسلامی و طب سنتی نیز از انگور به‌ عنوان یک داروی طبیعی یاد شده است. به همین دلیل، انگور به‌ عنوان یک غذای کامل، بیان شده است.

 اﻣـﺮوزه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮاص درﻣﺎنی آن ﺑﺮ کسی ﭘﻮﺷـﻴﺪه ﻧﻴﺴـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ میﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ یکی از ﻧﺎدرﺗﺮﻳﻦ اﻗﺴﺎم ﻣﻴﻮهﻫﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻴﻮه، اﺟﺰاء دﻳﮕﺮ آن ﻧﻴﺰ ( از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺴـﺘﻪ اﻧﮕـﻮر، ﺑﺮگﻫﺎی آن ﻛﻪ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﺮگ ﻣﻮ اﺳﺖ) ﻗﺎﺑـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اﺳﺖ. ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻتی ﻛﻪ از اﻧﮕﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ می آﻳﺪ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از ﻏﻮره، آبﻏﻮره، ﻛﺸـﻤﺶ (ﻣـﻮﻳﺰ)، ﺷـﻴﺮه ی اﻧﮕﻮر و ﺳﺮﻛﻪ.

سایر خواص انگور عبارتند از:

• دارای ﺧﻮاص آنتی اﻛﺴﻴﺪانی
• ﻣﻘـﻮى ﺑــﺪن و زﻳــﺎد ﻛﻨﻨــﺪه ﺧــﻮن
• ﺿﺪ ﺳﻢ و دارای اﺛﺮ ضد ﻣﻴﻜﺮوبی ﻗـﻮی
• ﺑﺮﻃﺮف کننده ﻏـﻢ و اﻧﺪوه و ﻧﺸﺎط آﻓﺮﻳﻦ
• مؤثر در تصفیه خون، رماتیسم، نقرس و اوره خون
• ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﭘـﺎكﺳـﺎزی ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﻮارشی ﻧﻈﻴـﺮ ﻣﻌـﺪه و روده
• مؤثر در درﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎری از ﺑﻴﻤﺎریﻫـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ آﻟﺰاﻳﻤـﺮ، ﭘﺎرﻛﻴﻨﺴـﻮن، آﺳـﻢ و اﻧﻮاع ﺳﺮﻃﺎنﻫﺎ

برای مطالعه بیشتر در زمینه خواص انگور به مقاله مرتبط رجوع کنید.

خواص انگور از دیدگاه قرآن

ﻗﺮآن و همچنین اﺋﻤـﻪ، ﺗﺄﻛﻴـﺪ زیادی بر ﻣﺼـﺮف انگور دارند. در آﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدی از ﻣﻴﻮه اﻧﺎر، اﻧﮕـﻮر، ﺧﺮﻣـﺎ و ﻏﻴـﺮه ﻧـﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻗﺮآن برای تاکید بر اﻫﻤﻴﺖ اﻧﮕﻮر، در ﻳﺎزده ﺳﻮره از آن ﻳﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ. از جمله:

1- ﻛﻬﻒ/ 32: ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺣﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻓﻘـﺮ و ﻏﻨـﺎى اﻧﺴـﺎن، از ﺟﺎﻧـﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ.

2- ﻳﺲ/ 34: در ﻗﺮآن از ﻣﻴـﺎن ﻣﻴـﻮهﻫـﺎ ﻧـﺎم اﻧﮕـﻮر و ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ و اﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن آنﻫﺎ ﻳـﺎ ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪﻫﺎى آنﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮى از ﺧﺸﻚ و ﺗـﺮ آن دو و ﻳـﺎ ﺟﻬـﺎت دﻳﮕـﺮ. در ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻧﻘـﺶ اول ﺑـﺎ ﺣﺒﻮﺑـﺎت و داﻧـﻪﻫﺎﺳـﺖ و ﺳـﭙﺲ ﻣﻴـﻮهﻫـﺎ؛ وﻇﻴﻔـﻪ اﻧﺴـﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ، ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻜﺮ اﺳﺖ.

3- ﺳﻮره ﻧﺒﺄ /32-31 : از اﻧﮕﻮر ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻴـﻮه بهشتی ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ.

4- ﻋﺒﺲ/ 28: ﺑﺮ اﻧﮕﻮر ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ (ارزش ﻏـﺬایی) ﻣﺰاﻳﺎى ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اﻳﻦ ﻣﻴﻮه در ﻣﻴﺎن ﻣﻴﻮهﻫـﺎ ﺗﺄﻛﻴـﺪ دارد و ﻟﺬا در ﺣﺪﻳﺜﻰ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم (ص) ﻣﻰﺧﻮاﻧﻴﻢ:

ﺧﻴﺮ ﻓـﻮاﻛﻬﻜﻢ اﻟﻌﻨﺐ: “ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﻮهﻫﺎى ﺷﻤﺎ اﻧﮕﻮر اﺳﺖ”.

5- اﻧﻌـﺎم/99 : ﻧﻌﻤـﺖﻫـﺎی ﻓـﺮاوان را ﺑﺮﺷـﻤﺮده و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻴﻮه اﻧﮕـﻮر را و آنﻫـﺎ را ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫـﺎیی از ﻋﻈﻤـﺖ ﺧﺎﻟﻖ در دﻳـﺪه ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﻣﻌﺮفی ﻛـﺮده اﺳـﺖ. ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺑﺮرسی ﻣﻌﻠﻮم ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺮآن ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ارزش ﻏﺬایی و ﻳﺎ درﻣﺎنی اﻧﮕـﻮر اﺷـﺎره ای ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ اﻣـﺎ ﺑـﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻔﺴﺮان یکی از ﻋﻠـﻞ اﻳـﻦ ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـیﺗﻮاﻧـﺪ ارزش ﻏﺬایی آن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻗﺎﻋـﺪه در ﻣـﻮرد ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻴﻮهﻫﺎی ﻗﺮآنی ﻧﻴﺰ میﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ.

خواص انگور در اﺣﺎدﻳﺚ و رواﻳﺎت

رواﻳـﺎت ﻣﺘﻌـﺪدی در ﺧﺼـﻮص اﻧﮕـﻮر و ﻓﻮاﻳﺪ آن از اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮمین ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ همگی ﻣﺆﻳـﺪ آﺛﺎر ﺗﻐﺬﻳـﻪای – درﻣـﺎنی اﻧﮕـﻮر میﺑﺎﺷـﺪ.

اﻣـﺎم ﺻﺎدق (ع) ﻓﺮﻣﻮد: ﻫﺮﮔﺎه اﻧﮕﻮر میﺧﻮرﻳﺪ آن را داﻧﻪ داﻧﻪ ﺗﻨﺎول ﻛﻨﻴﺪ زﻳﺮا ﮔﻮاراﺗﺮ و ﻟﺬﻳﺬﺗﺮ اﺳﺖ. همچنین ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺮای ﺑﺮﻃـﺮف ﺷـﺪن اﻧـﺪوه ﻧﻮح (ع) وی را اﻣﺮ ﻛﺮد ﺗﺎ از اﻧﮕﻮر ﺳﻴﺎه ﺗﻨﺎول ﻧﻤﺎﻳـﺪ.

اﻣـﺎم رﺿـﺎ (ع) میﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ: اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻗﻮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﻫﺮ روز ﺻﺒﺢ ﻫﺸﺖ ﻣﺜﻘﺎل ﻣﻮﻳﺰ ﻣﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. اﻣﺎم علی (ع) ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮده‌اﻧﺪ: ﻛﺸﻤﺶ اﻋﺼـﺎب را ﻧﺸـﺎطﻣﻨـﺪ ﻣـیﺳـﺎزد، خستگی را از ﻣﻴـﺎن میﺑـﺮد و دﺳـﺘﮕﺎه ﺗـﻨﻔﺲ را ﺗﺼـﻔﻴﻪ میﻛﻨﺪ. درﺟﺎیی دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ از اﻣﺎم ﻋﻠـی (ع) ﻧﻘـﻞﺷـﺪه اﺳﺖ: ﺳﺮﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮرشﻫﺎﺳﺖ، ﺳﺮﻛﻪای ﻛﻪ از ﺷﺮاب ﮔﺮﻓﺘﻪ میﺷﻮد ﺑﺮ ﻧﻴﺮوی ﻋﻘﻞ می اﻓﺰاﻳﺪ و ﻃﻐﻴـﺎن ﺳـﻮدا را ﻓﺮو میﻧﺸـﺎﻧﺪ.

در ﺣـﺪیثی از اﻣـﺎم ﺻـﺎدق (ع) آﻣـﺪه اﺳﺖ: ﻛﺸﻤﺶ تلخی دﻫﺎن را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮده، ﺻـﻔﺮا را از ﺑﺪن ﺧﺎلی ﻛﺮده، اﻋﺼﺎب را ﺗﻘﻮﻳـﺖ میﻧﻤﺎﻳـﺪ، ﻗﻠـﺐ را آراﻣﺶ می‌دﻫﺪ، اﺧﻼق و روان را ﻧﻴﻜﻮ میﮔﺮداﻧـﺪ، ﺗـﻨﻔﺲ را آرام و ﻏﻢ و اﻧﺪوه را زاﻳﻞ میﻧﻤﺎﻳﺪ. اﻳـﻦ رواﻳـﺎت ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻧﺎم اﻧﮕﻮر در ﻗﺮآن میﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ارزش ﻏﺬایی و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻔﻴﺪ آن ﺑﺎﺷـﺪ. 

خواص اﻧﮕﻮر در ﻃﺐ سنتی اﻳﺮانی

اﻧﮕﻮر ﻛﻪ ﻣﻴﻮه درﺧﺖ ﺗﺎك اﺳﺖ از ﻣﻌﺪود ﻣﻴﻮهﻫـﺎیی اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﺐ سنتی اﻳﺮانی ﻫﻢ از ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺌﻮری و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ عملی ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻴﻮه ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺮد و ﭼﻪ در ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت دارویی، ﺑـﻪﻃـﻮر ﻓﺮاوان در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ. در ﻃﺐ اﻳﺮانی ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﻮر یعنی ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺶ از اﻧﮕﻮر ﺷﺪن ﻛﻪ ﻏﻮره ﻧﺎم دارد و ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﮕـﻮر ﻛـﻪ ﻣﻮﻳﺰ ﻧﺎم دارد ﻣﻮرد ﺑﺮرسی دﻗﻴﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧـﻮاص و ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ.

اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺸﻤﺶ ﻫﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌـﺪ از اﻧﮕﻮر اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮق ﻛﻪ اﮔـﺮ اﻧﮕـﻮر ﺑـﺪون اﻳـﻦﻛـﻪ ﭼﻴﺪه ﺷﻮد در ﺑﺎﻻی درﺧـﺖ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻃﺒﻴﻌـی ﺧﺸـﻚ ﮔﺮدد ﺑـﻪ آن ﻣـﻮﻳﺰ میﮔﻮﻳﻨـﺪ و اﮔـﺮ ﭘـﺲ از ﭼﻴـﺪن در ﺳﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﻪﺻـﻮرت صنعتی ﺧﺸـﻚ ﮔـﺮدد، ﻛﺸـﻤﺶ ﻧـﺎم ﻣـیﮔﻴـﺮد. اﻛﺜـﺮ ﻣـﻮاد ﻏـﺬایی و داروﻳـی ﻛـﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎی دارویی ﻃﺐ اﻳﺮانی ﻣﻮرد ﺑﺮرسی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎی ﻋﺮبی ﺧﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ ﻣﺜﻼً ﻏﻮره ﺑﺎ ﻧـﺎم ﺣﺼـﺮم و ﻣﻮﻳﺰ ﺑﺎ ﻧﺎم زﺑﻴﺐ و اﻧﮕﻮر ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﻋﻨـﺐ.

ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﺘـﻮان ﮔﻔـﺖ اﻧﮕﻮر ﺳﻔﻴﺪ رﺳﻴﺪه از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ دارای ﻃﻌﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ، ﭘﻮستی ﻧﺎزك، داﻧﻪﻫﺎی ﺑـﺰرگ وﻟـی ﻫﺴـﺘﻪﻫـﺎی ﻛﻮﭼﻚ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻃﺒﻴﻌـﺖ اﻧﮕـﻮر رﺳــﻴﺪه از دﻳــﺪﮔﺎه ﻃــﺐ سنتی اﻳﺮاﻧــی، ﮔــﺮم و تر بوده و دارای ﺧﻮاص و اﺛﺮات زﻳﺮ اﺳﺖ:

ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﻓﻨﺠﺎن اﻧﮕﻮر (92 ﮔﺮم)

اﻧﮕﻮر ﻣﻐـﺬی ﺑـﻮده و دارای ارزش ﻏـﺬایی ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﺎﻻیی اﺳﺖ. وﺟﻮد ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات ﻫﺎی زﻳﺎد ﺑـﻪ وﻳـﮋه اﻧـﻮاعی از آنﻫـﺎ ﻛـﻪ ﻫﻀـﻢﭘـﺬﻳﺮی ﺑـﻴﺶﺗـﺮ و راﺣﺖﺗﺮی دارﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ارزش ﻏـﺬایی ﺑـﺎﻻی اﻳـﻦ ﻣﻴـﻮه اﺳـﺖ. ﻧﺰدﻳـﻚ ﻳـﻚ ﺷﺸـﻢ وزن اﻧﮕـﻮر را ﻗﻨـﺪ ﺗﺸـﻜﻴﻞ می‌دﻫﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ از اﻳﻦ ﻣﻴﻮه، ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﮕـﻮر ﺳـﻔﻴﺪ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﺎقﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ.

ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺻﺎف ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮن و دﻓﻊﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮاد زاﺋـﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻮن را از ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﭘﺎك ﻧﻤﻮده و اﮔﺮ ﺳﻮدای طبیعی و ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌـی در ﺑـﺪن اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ آنﻫﺎ را از ﺑﺪن دﻓﻊ میﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﺮﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﺑﺮاى ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎری روﻣﺎﺗﻴﺴﻢ، ﻧﻘﺮس و ﻛﺴﺎنی ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺸـﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ داراى ﻣﻮاد اﺳﻴﺪى اﺳﺖ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻛﺴﺎنی ﻛﻪ دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﻰﻫﺎى عصبی ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ. ﭘﻮﺳﺖ اﻧﮕـﻮر ﺳـﻴﺎه دارای وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦﻫـﺎی E و C و رزوراﺗـﺮول و ﻛﻮﺋﺮﺳﺘﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ آﻧﺘـی اﻛﺴـﻴﺪانی داﺷـﺘﻪ و از ﺗﺨﺮﻳﺐ DNA ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی میﻛﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﺮای ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از آﻟﺰاﻳﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ. ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺼـﺎره ﻫﺴﺘﻪ اﻧﮕﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دارا ﺑﻮدن ﺧﺎﺻـﻴﺖ آﻧﺘـی اﻛﺴـﻴﺪانی و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت پلیﻓﻨﻮﻟﻴـﻚ ﻣﺜـﻞ ﭘﺮوآﻧﺘﻮﺳـﻴﺎﻧﻴﺪﻳﻦ ﻫـﺎ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﺨﺮﻳـﺐ اﻛﺴـﻴﺪاﺗﻴﻮ DNA در ﺳـﻠﻮلﻫـﺎی ﻣﻐـﺰ میﺑﺎﺷـﺪ. ﺗﺨﺮﻳـﺐ اﻛﺴـﻴﺪاﺗﻴﻮ DNA ﻳﻜـی از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ در ﺑﻴﻤﺎری ﭘﺎرﻛﻴﻨﺴﻮن اﺳﺖ.